دومین کشور پرجمعیت دنیا بحران اشتغال را چگونه حل کرد؟ - پیوند تجارت

به گزارش پیوند تجارت، خبرنگاران: دومین کشور پرجمعیت دنیا چطور توانست مساله اشتغال را حل نماید؟ یکسری نهادهای بین المللی معتقدند هند با استفاده از توسعه اینترنت و دیجیتالی شدن توانست بر معضل بیکاری فائق آید.

به گزارش پیوند تجارت با اینکه جمعیت هند نسبت به سال 2010 با رشد بیش از 100 میلیون نفری همراه بوده، اما نرخ بیکاری تغییر چندانی ننموده است. البته درباره تعریف نرخ بیکاری در هند شبهه هایی وجود دارد. از همین رو شاخص دیگری که می تواند شرایط بازار کار را در این کشور نشان دهد، درآمد سرانه است که طی سال های 2009 تا 2017 به میزان 77 درصد رشد نموده است. یکی از دلایل این عملکرد مطلوب، افزایش سهم IT بوده است. سهم IT از فراوری ناخالص داخلی از حدود یک درصد از سال 1998 به 5/ 7 درصد در سال 2012 رسیده و سهم این بخش در سال های بعد افزایش یافته است. سرعت اشتغال زایی این بخش کم نظیر بوده است. تنها بخش IT و فرآیندهای برون سپاری شرکت ها معادل 550 تا 600 هزار شغل را در بازه سه ساله منتهی به 2017 خلق نموده است. تحقق این رقم در صنایع دیگر احتیاج به هزینه های بیشتر و زمان بیشتری داشت. هند با استفاده از اینترنت و تکنولوژی های ارتباطی برای جمعیت جوان خود فرصت شغلی فراهم کرد. این تجربه می تواند برای کشورهایی که به دنبال حل معادله اشتغال هستند، مفید باشد.

بازار کار در قرن حاضر به سرعت درحال تحول است. به وجود آمدن اینترنت و بسترهای مجازی اکنون تحولی بزرگ در ایجاد ارزش افزوده شرکت ها ایجاد نموده است. امروزه شرکت های پیشرو در جهان شرکت هایی هستند که بر پایه تجارت و کسب وکار اینترنتی فعالیت خود را گسترش می دهند و ناگفته پیداست که ملت ها و کشورهایی که از این قافله عقب بمانند و همچنان بر ایجاد شغل بر پایه روش های قدیمی اصرار بورزند، امکان دارد فاصله زیادی با اقتصاد دیگر کشورها پیدا نمایند. ایجاد شغل های اینترنتی بر پایه آنچه از آن با عنوان تجارت الکترونیک (E-commerce) یاد می گردد، احتیاجمند بسترسازی شبکه های اینترنتی و دسترسی راحت و ارزان اینترنت برای مردم است. یکی از کشورهایی که در دهه گذشته قدم های بزرگی در زمینه ایجاد اشتغال اینترنتی برداشته، هند است. کشوری که در گذشته ای نه چندان دور با فقر گسترده و عمیقی روبه رو بود امروزه، ناظران اقتصادی با چهره ای متفاوت از این کشور روبه رو هستند. طبق پیش بینی صندوق بین المللی پول این کشور در سال 2019 پنجمین اقتصاد بزرگ جهان خواهد بود. اما هند چگونه توانست بستر کسب وکار الکترونیکی را در کشوری با فرهنگی بسته و فقری عمیق ایجاد کند؟

آماده سازی زیرساخت ها

با مترهای مختلف و اندازه گیری با استانداردهای متفاوت، هند به سرعت درحال تبدیل شدن به یک کشور پیشرو در زمینه دیجیتال است. شرایطی که با افت شدید هزینه های اینترنتی، افزایش دسترسی به گوشی های هوشمند و ضمناً اتصال با سرعت بسیار زیاد به اینترنت مهیا شده است. این شرایط سبب شده است که هند به عنوان پایگاهی که بیشترین رشد را در زمینه بسترهای اقتصادی دیجیتالی و اینترنتی داشته، در نظر گرفته گردد؛ کشوری که با سرعت بیشتری نسبت به بسکمک از اقتصادهای توسعه یافته و اقتصادهای نوظهور درحال دیجیتالیزه شدن است. طبق آمار سپتامبر سال 2018 هند با 560 میلیون مشترک اینترنت، بعد از چین بیشترین استفاده نماینده از اینترنت را دارد. سرویس های دیجیتال به طور موازی درحال رشد هستند. هندی ها در سال 2018 با دانلود 3/ 12 میلیارد اپلیکیشن و سپری کردن 17 ساعت به طور میانگین در هفته زمان بیشتری از کاربرهای چینی و آمریکایی را در شبکه های اجتماعی گذرانده اند. این پیشرفت در دسترسی به اینترنت و افزایش کاربرهای اینترنتی تاثیرات اقتصادی خود را نیز بر جا گذاشته است. سهم افراد بالغ هندی که حداقل یک حساب اقتصادی دیجیتال دارند از سال 2011 به بیش از دو برابر و به حدود 80 درصد رسیده است. طبق تحقیقی که موسسه مک کینزی در سال 2018 انجام داده است، از بین 17 اقتصاد توسعه یافته و نوظهور و براساس 30 شاخص بسترهای اینترنتی، هند از سال 2014 بعد از اندونزی، سریع ترین فرایند دیجیتالیزه شدن بین این کشورها را داشته است. جدول این کشورها شامل کشورهای توسعه یافته ای از جمله سوئد، بریتانیا، آمریکا، کانادا، ژاپن، آلمان و فرانسه بوده. این تحقیق بر پایه سه شاخص مهم اندازه گیری شده است: 1) بنیان های دیجیتال شامل هزینه اینترنت و قابلیت اطمینان سرویس های اینترنتی، 2) دسترسی دیجیتال شامل تعداد دستگاه های موبایل هوشمند، دانلود اپلیکیشن ها و مصرف اینترنت و 3) ارزش دیجیتال که شامل مقدار درگیر بودن مشتریان با کارهایی مانند چت کردن، توییت کردن، خرید اینترنتی و... است. با وجود این هنوز مقدار مطلق این شاخص برای هند بالا نیست و پتانسیل های زیادی در این زمینه در این کشور وجود دارد.

بخش عمومی و خصوصی در نقش تسهیلگر

بخش عمومی در هند گام های بزرگی در جهت دیجیتالیزه کردن اقتصاد کشور برداشته است. یکی از بزرگ ترین اقدامات دولت در این زمینه راه اندازی پروژه ادهار بود که شناسه بیومتریک برای تمام افراد و ایجاد پایگاه داده بزرگ بود. به عنوان مثال در فوریه سال 2018 حدود 870 میلیون حساب بانکی به این سامانه وصل شدند و آن را تبدیل به بزرگ ترین پروژه اکانت دیجیتال در جهان کردند. به همین ترتیب دولت در اقدامی دیگر با راه اندازی شبکه اقتصادیاتی کالاها و خدمات که در سال 2013 راه اندازی شد، توانست تمام تراکنش های 3/ 10 میلیون کسب وکار را برای پرداخت های اقتصادیاتی به صورت اینترنتی سامان دهد که این امر انگیزه ای برای کسب وکارها در جهت دیجیتالیزه کردن فرآیندهای عملیاتی شان شد.

بخش خصوصی نیز به طور همزمان، با ارائه اینترنت به میلیون ها مشتری به این چرخه کمک کرد. نکته ای که در این سال ها در هند به اقبال عمومی به اینترنت کمک کرد و از این طریق زیرساخت های اقتصاد اینترنتی این کشور را تقویت کرد کاهش 95 درصدی هزینه داده از سال 2013 تا به امروز بوده است. به علاوه سرعت دانلود خط ثابت در این کشور بین سال های 2014 تا 2017 چهار برابر شده است. در نتیجه این اقدامات مصرف داده موبایل در این کشور به ازای هر یوزر 152 درصد به طور سالانه افزایش پیدا نموده است. به دلیل این سرعت چشمگیر در گسترش اینترنت در هند، اکنون این کشور به میزبان مناسبی برای کسب وکارهای دیجیتالی جهانی و محلی تبدیل شده است. یکی دیگر از ویژگی های هند سرعت بالای پذیرش ایالت های فقیرتر برای تکنولوژی اینترنت بوده است. ایالت های کم درآمد سرعت بیشتری را در شاخص نفوذ اینترنت ثبت نموده اند. ایالت اوتار پرادش به تنهایی بین سال های 2014 تا 2018 درحدود 36 میلیون مشترک اینترنت را به شبکه اینترنت هند اضافه نموده است.

بازده سریع در اشتغال زایی

یکی از چالش هایی که سیاست گذاران هندی با آن روبرو هستند، میانگین سنی پایین جمعیت این کشور و سیل جوانانی است که هر ساله وارد بازار کار می شوند. پاسخگویی به این حجم از جمعیت، احتیاجمند ایجاد فرصت های شغلی جدید است که مسلما کارهای مربوط به کسب وکار دیجیتال و اشتغال زایی اینترنتی، نقش مهمی در این زمینه بازی خواهند کرد. شرکت های کسب وکار اینترنتی و استارت آپ ها بخش مهمی از این چرخه را تشکیل می دهند. گزارشی که در ژوئن 2017 توسط موسسه مک کینزی منتشر شد نشان می دهد، شرکت های اولا و اوبر که در زمینه حمل ونقل اینترنتی در هند دو رقیب بزرگ همدیگر محسوب می شوند، در این سال بیشتر از یک میلیون شغل ایجاد نموده اند درحالی که این دو شرکت در سال 2015 چیزی درحدود 300 هزار شغل ایجاد نموده بودند. به عبارتی طی مدت زمان کوتاه دو سال، میزان اشتغال زایی این دو شرکت بیش از 200 درصد افزایش پیدا نموده است، بازدهی که به نظر نمی رسد در صنایع دیگر به آسانی به دست بیاید و دسترسی به این حد از اشتغال زایی در دیگر صنایع مستلزم هزینه بسیار زیاد خواهد بود. همچنین داده های منتشر شده از سوی انجمن ملی شرکت های نرم افزاری و خدماتی هند نشان می دهد بین سال های 2014 تا 2017، بخش فناوری اطلاعات و بخش فرآیندهای برون سپاری شرکت ها بین 550 هزار تا 600 هزار شغل ایجاد نموده است. درحقیقت باید توجه داشت که تنها اکتفا کردن به شغل های مستقیمی که بخش دیجیتال و اینترنت ایجاد می نماید، کافی نیست و باید به شغل های غیرمستقیم نیز توجه داشت.

تجارت الکترونیک؛ پشتیبان بازار کار

طبق داده ها نرخ بیکاری هند طی مدت تحول زیرساختی و انفجار اینترنتی تغییر خاصی ننموده است. جمعیت هند در سال 2009 در حدود یک میلیارد و 214 میلیون نفر بوده است و در سال 2017 طبق آخرین سرشماری به یک میلیارد و 339 میلیون نفر رسیده است. به عبارتی طی این 8 سال 125 میلیون نفر به جمعیت این کشور اضافه شده است. همچنین جمعیت هند، جمعیت بسیار جوانی است و میانگین سنی این کشور 9/ 27 سال است. این آمار نشان می دهد که هر سال جمعیت بسیار زیادی به بازار کار اضافه می شوند. با وجود این نرخ بیکاری هند از سال 2009 که در حدود 4/ 2 درصد بوده، در سال 2017 به 5/ 2 درصد رسیده است و تغییر زیادی ننموده است. البته در خصوص نحوه محاسبه شاخص نرخ بیکاری در هند اختلاف نظرهای بسکمک وجود دارد؛ اما با وجود این، موضوعی که معین است این است که انقلاب دیجیتالی هند و فرصت های شغلی که از این طریق ایجاد شده، توانسته است تا حد زیادی جوابگوی سیل نسل جوانی باشد که هر سال به جمعیت جویای کار اضافه می گردد و از افزایش نرخ بیکاری جلوگیری کند. در همین بازه زمانی طبق داده های بانک جهانی درآمد سرانه مردم هند، 77 درصد افزایش پیدا نموده است.

سهم بخش IT از اقتصاد هند

آمارها نیز نشان می دهد سهم بخش فناوری اطلاعات (IT) در فراوری ناخالص داخلی این کشور در حال افزایش است. در حالی که سهم این بخش از فراوری ناخالص داخلی در سال 1998 میلادی در حدود 2/ 1 درصد بوده، با پیشرفتی قابل توجه در سال 2012 به 5/ 7 درصد رسیده است. طبق آمار سال 2015 نیز بخش فناوری اطلاعات 13 درصد از GDP این کشور را به خود اختصاص داده است و با این فرایند می توان حدس زد که سهم بخش IT در اقتصاد هند در سال های آینده بیشتر گردد.

تقویت اشتغال زنان

موج تغییرات پارادایمی و دیجیتالیزه شدن بستر فضای کسب وکارهای جدید در هند، از سوی دیگر به اشتغال زنان نیز کمک قابل توجهی نموده و سبب اشتغال زنان زیادی در شغل های پرمنفعت شده است. به عنوان مثال درحدود 55 هزار زن در مناطق روستایی در مراکز خدمات دولتی، درحال ارائه سرویس های دیجیتال به مردم محلی هستند. در سال 2016 پرتال باباجاب، که محلی برای پیدا کردن شغل در این کشور است، در گزارش خود خبر از هفت برابر شدن شغل راننده های تاکسی زن داده بود. گزارش ها در دیگر صنعت ها نیز حکایت از افزایش تعداد استخدام شاغلان زن در صنایع دیگر دارد، موضوعی که سبب شده است در این سال ها سطح ثبت نام دختران در مدارس نیز افزایش یابد.

سریع ترین رشد کسب کار IT در جهان

هند با فراهم آوردن زیرساخت های اینترنتی توانست طی سال های اخیر سریع ترین رشد در بازار خرده فروشی در جهان را تصاحب کند. بازار خرده فروشی هند که بخش مهمی از کل کسب وکار الکترونیکی این کشور را تشکیل می دهد، طی سال های 2013 تا 2019 طبق گزارشی که شرکت مشاوره ای Bain & Company منتشر کرد، با نرخ رشد مرکب سالانه 53 درصد، افزایش حجم داشته است. ناگفته پیداست که این حجم از رشد این صنعت تا چه اندازه به اشتغال زایی در این کشور جوان کمک نموده و توانسته است به رشد اقتصاد هند کمک دهد. این درحالی است که نرخ رشد مرکب سالانه اقتصاد هند در همین در دوره درحدود 75/ 8 درصد بوده است. این گزارش همچنین نشان می دهد که این بخش می تواند با بازدهی سریع رشدی بسیار بیشتر داشته باشد و افراد بسکمک را در این زمینه مشغول به کار کند. داده های سال 2017 نشان می دهد حجم صنعت خرده فروشی در این سال به 20 میلیارد دلار رسیده است که در صورت جذب مشتریان جدید و مشترکان آنلاینی که خرید اینترنتی انجام نمی دهند، 50 میلیارد دلار دیگر در کوتاه مدت می تواند به حجم این حوزه افزوده گردد. در کنار این پتانسیل رشد، جای رشد بسیار بالا در بخش اینترنت این کشور و حرکت رو به جلوی این بخش در هند، چشم انداز بسیار روشنی برای آینده اشتغال اینترنتی و دیجیتال پیش روی کارشناسان قرار داده است. همچنین حجم کل تجارت الکترونیک در این کشور از 9/ 3 میلیارد دلار در سال 2009 به 5/ 38 میلیارد دلار در سال 2018 رسیده است و به عبارتی طی حدود یک دهه حجم این بخش 10 برابر شده است.

چشم انداز آینده

پیش بینی ها نشان می دهد که هند می تواند تا سال 2023 بیش از 700 میلیون کاربر تلفن هوشمند و 840 میلیون کاربر اینترنت داشته باشد، بنابراین برای شرکت های دیجیتالی و نوآورانه بهتر خواهد بود که از بازار بزرگ هند استفاده نمایند. بر همین اساس پیش بینی ها نشان می دهد که ارزش افزوده این بخش می تواند تا سال 2025 دو برابر گردد. در واقع تخمین ها حکایت از این دارد که بخش دیجیتال در اقتصاد هند در سال 2025 به 355 تا 435 میلیارد دلار خواهد رسید. در نتیجه صندلی بازار اینترنتی و اشتغال زایی در این حوزه همچنان درحال گسترش بوده و می تواند نقش قابل توجهی در اقتصاد این کشور بازی کند. مطالعات نشان می دهد گسترش بسترهای دیجیتال و اینترنتی تا سال 2025با تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم خود می تواند در حدود 60تا 65 میلیون شغل در این کشور ایجاد کند.