تابوت های حیرت انگیز مردگان در زمان هخامنشیان! - پیوند تجارت

به گزارش پیوند تجارت، حدود یک قرن پیش گورستانی باستانی در حوالی تخت جمشید یافت شد. از عکس هایی که از همان دوران منتشر شده، می توان به تابوت های سنگی بسیار دقیق و رسم جالب دفن کردن مردگان در زمان هخامنشیان پی ببریم.

به گزارش خبرآنلاین، هنگامی که در دهه1310میلادی کاوش های تخت جمشید به وسیله موسسه شرق شناسی شیکاگو در حال اجرا بود باستان شناسان موسسه که تحت سرپرستی اریش اشمیت بودند یک گورستان باستانی در حوالی تخت جمشید را نیز مورد حفاری قرار دادند.

این گورستان به طور اتفاقی در حین عملیات جاده سازی در پشت تخت جمشید پای کوه در نزدیکی یک چشمه یافت شد یافت شد به همین خاطر هم نام گورستان چشمه را برایش انتخاب کردند.

آثاری از تدفین مردگان در دوره هخامنشی

قبرستان چشمه در حاشیه شرقی دشت مرودشت و دامنه شیب دار کوه مهر (رحمت) در یک کیلومتری شمال غربی تخت جمشید و درحاشیه راه تخت جمشید به نقش رستم نهاده شده است.

قبرستان تخت جمشید، از جمله قسمت هایی است که قریب به یکصد سال قبل شناسایی شد و اقداماتی نیز برای پی بردن به ابعاد تاریخی آن به وسیله باستان شناسان انجام شد.

افشین یزدانی مسئول تهیه پرونده ثبتی این اثر درفهرست آثارملی ایران در مقدمه این پرونده آورده است:

در خرداد 1309 (ژوین 1939) کارگران راه سازی به آثاری از یک قبرستان تاریخی برخورد کردند که محل به وسیله زنده یاد اریک اشمیت مورد بازدید وکاوش نهاده شد ودر کتاب پرسپولیس2 گزارش این کاوش به چاپ رسید.

به گفته این باستان شناس به دلیل نزدیکی محل قبرستان به چشمه آبی در نزدیکی تخت جمشید، اشمیت این محل را قبرستان چشمه تخت جمشید نامید.

قبرستان چشمه در حاشیه پای کوه رحمت نهاده شده و آنچه مسلم است تنها بخشی از آن یعنی در حدود 100 متر مربع آن کاوش شده است.

کاوش ها

در پرونده ثبتی مورد نظر ذکر شده است: تابوت های بدست آمده از کاوش های محدود، دارای دو قسمت و هریک دارای 80 سانتی متر درازاو18 تا 20 سانتی متر بلندا بودند و بعلاوه دارای درپوشی از جنس بدنه یعنی سفال ضمخت خاکستری روشن وقرمز قهوه ای با تمپر ماسه ای بودند.

جهت گیری تابوت های بدست آمده که بالاتنه در جهت شمال غربی وپایین تنه جنوب شرقی را نشان می داد از جهت آیین تدفین در دوره هخامنشی حایز اهمیت است.

مطالب ذکر شده در پرونده ثبتی این اثر تاکید دارد: این اقدام پژوهشی منجر به کشف 31 تدفین شد که 24 مورد از آن ها در تابوت های سفالی دوکپه ای صورت گرفته بود و 9 جسد مرد و 9 جسد زن در آن ها قابل شناسایی بوده است.

با توجه به سخن صریح کاوشگر که در اسناد آمده است: قبر های بیشتری در خارج از محدوده کاوش قرار دارند و آنچه باعث اهمیت این گورستان می شود تاریخ گذاری آن به اواخر دوره هخامنشی یا اوایل دوره فراهخامنشی است، به این معنا که اهمیت ویژه ای از جهت کیفیت تدفین، مطالعات انسان شناسی و اعتقاد و عقاید مردمان بومی و محلی آن دوران را دارا است.

ویژگی های تاریخی دشت مرودشت

یزدانی در گزارش خود به ویژگی های تاریخی دشت مرودشت پرداخته و نوشته است: دشت حاصلخیز مرودشت با وسعت حدود 300کیلومتر مربع به جهت موقعیت طبیعی آب و هوایی مناسب یکی از برترین و مناسب ترین شرایط زیست را برای جوامع کشاورز و دامدار فراهم نموده است.

ارتفاع، مقدار بارندگی و سرازیر شدن آب منابع کوهستانی شمال فارس به سوی این دشت که مهمترین آن ها رود های پلوار و کر هستند، همگی باعث تنوع جانوری وگیاهی این منطقه و آمادگی رشد و استقرار جوامع دامپرور و کشاورز در آن شده است.

وی ادامه داده است: وجود بنا های با شکوه وسربلند تخت جمشید در حاشیه شرق این دشت از قرن ها گذشته موجب توجه دنیا گردان و باستان شناسان به این محوطه شده است.

آنالیز ها وپژوهش های باستان شناسی از ابتدای قرن بیستم شدت بیشتری به خود گرفت وموجب کشف تعداد زیادی از محوطه های پارینه سنگی و نو سنگی، چون تل موشکی، جری ب وباکون B و پیش از تاریخی، چون تل گپ تل نخودی، باکون الف، لپویی، تل قلعه، شقا و تیموران شد.

سابقه حفاری در دشت مرودشت

این باستان شناس آورده است: سابقه آنالیز حفاری در دشت مرودشت به سال 1928 می رسد که اورل اشتاین هنگام آنالیز در برخی محل های بیانگر دوره پیش از تاریخ منطقه اقدام به کاوش بامقیاس بسیار محدود نیز کرد.

از آنالیز های عمده دیگر می توان به آنالیز ها و کاوش های لویی واند نبرگ در فاصله سال های 1330 تا 1334 و در آخرین دهه 1330 نیز باستان شناسان ژاپنی، ایرانی، انگلیسی و آمریکایی کاوش هایی اشاره نمود.

از مطالعه های مهم دیگر می توان به پژوهش های ویلیام سامنر بر روی دوره ها و مراحل استقرار های پیش از تاریخ منطقه اشاره نمود.

اهمیت دشت مرودشت از جهت باستان شناسی هخامنشی بسیار قابل توجه است، این محل خواستگاه حکومت هخامنشی بوده است.

کشف انشان

تل ملیان در شمال غربی تخت جمشید موجب آگاهی از آن شده که این محل همان شهر انشان بوده است.

اگر چه انشان از مراکز مهم حکومتی در زمان اجداد کورش بزرگ بوده است داریوش بزرگ نیز ارگ حکومتی خود را در فاصله نه چندان دور از آن در محل پارسه بر پا کرد بحدی بود که اجساد شاهان هخامنشی برای دفع به آن منطقه می شد.

اگر چه به اعتقاد سامنر یکی از دلایل های کم شمار بودن محوطه های هخامنشی دشت مرودشت در مقایسه با اهمیت آن منطقه در زمان هخامنشیان به کوچ رو بودن دست کم نیمی از ساکنان منطقه بر می شود، اما همین اثار اندک نیز به جهت در بر داشتن مواد اطلاعاتی مهمی از چگونگی و کیفیت استقرار های هخامنشی در دشت مرودشت و شهر پارسه از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.

آنالیز ها و کاوش های باستانشناسی خانم تیلیا در دهه 1980 میلادی در ادامه آنالیز های سامنر باعث کشف و شناسایی آثار مهمی از دوره هخامنشی شد که قدمت برخی از آن ها به پیش از بنای تخت جمشید در حدود 512 پ. م. بر می شود و از این جهت می تواند حلقه گم شده باستان شناسی و هنر هخامنشی قبل از داریوش بزرگ را در محل خاستگاه آن ها در بر داشته باشند.