آشنایی با انواع سوکت پردازنده مادربرد؛ برترین ها را انتخاب کنید! - پیوند تجارت

به گزارش پیوند تجارت، اگر تصمیم گرفته اید مادربرد یا پردازنده (CPU) مناسبی را برای سیستم کامپیوتر خود بخرید، احتمالا با اسامی و عبارت هایی تحت عنوان سوکت پردازنده روبرو شده اید. در این مقاله قصد داریم به طور کامل انواع سوکت های پردازنده را به زبان بسیار ساده شرح دهیم تا بدون هیچ دردسری بتوانید برترین مادربرد یا پردازنده را مطابق با سخت افزار خود تهیه کنید.

برای خرید مادربرد و CPU باید حسابی حواس خود را معطوف به یک سری پارامتر کنید؛ چرا که با خرید یک سخت افزار اشتباه، نمی توانید سیستم کامپیوتر خود را به درستی نامبل کنید. قطع به یقین پارامترهای مختلفی برای خرید سخت افزارهای مذکور وجود دارد اما در این مقاله صرفا می خواهیم انواع مختلف سوکت پردازنده را معرفی کنیم. بعلاوه، مدل های مختلف سوکت دو شرکت اینتل و AMD را به طور گذرا معرفی نموده و سپس توضیح می دهیم که برای هر مدل مادربرد با سوکت خاص، باید چه مدل CPU را تهیه کرد تا به طور کامل با مادربرد سازگار باشد.

سوکت پردازنده چیست؟

به زبان بسیار ساده می توان سوکت پردازنده را به یک نوع پریز برق تشبیه کرد. ما با اتصال دستگاه های برقی به پریز که روی دیوار تعبیه شده در حقیقت کوشش می کنیم وسایل خود را به شبکه برق متصل کنیم. سوکت پردازنده هم یک قطعه ای روی مادربرد سیستم های کامپیوتر است که وظیفه مشابهی دارد. در حقیقت CPU شما باید به یک طریق با سایر قطعات سخت افزار موجود در مادربرد ارتباط پیدا کند. سوکت پردازنده این کار را به راحتی انجام می دهد و ارتباط پردازنده را با سایر قطعات میسر می سازد.

در گذشته جایگاه ها یا اسلات هایی برای اتصال CPU روی مادربرد تعبیه می شد اما در حال حاضر سوکت های نسل تازه به شکل تخت روی مادربرد قرار می گیرند و افراد می توانند CPU را به آسانی از طریق یک زبانه روی سوکت متصل نمایند. هر چند، نصب CPU روی سوکت ها با فرمت و قالب قدیمی تر، دردسرهای خاص خودشان را داشته اند. خوشبختانه، چالش های سوکت های قدیمی در حال حاضر رفع شده است.

سوکت PGA؛ اولین سوکت پردازنده

شرکت معتبر اینتل در گذشته دور پیروز شد یک سوکت با 132 پین را ابداع و آن را PGA نام گذاری کند. روی کار آمدن این مدل سوکت ها موجب شد تا تکامل این قطعات ساده اما کاربردی را در بازه زمانی به وضوح مشاهده کنیم؛ چرا که پردازنده های مرکزی شرکت اینتل هم به مرور زمان پیشرفته تر شدند.

به این نکته باید دقت کرد که همه سوکت های اینتل شکل واحد نداشته و بین سوکت ها می توان یک تفاوت ساختاری را به وضوح مشاهده کرد. بعلاوه بین سوکت های شرکت اینتل و AMD تفاوت های حائز اهمیتی وجود دارد که در ادامه به طور مفصل توضیح می دهیم.

شاید این سوال برای تان پیش بیاید که چرا به عقل توسعه دهندگان و کارشناسان سخت افزاری شرکت اینتل نرسید تنها از یک مدل سوکت واحد استفاده نمایند. اصلا چرا باید طراحی سوکت های پردازنده در گذر زمان تغییر می کردند؟ جواب به این سوال بسیار ساده است؛ تغییر در معماری و ساختار پردازنده ها.

شرکت های اینتل و AMD دیر یا زود باید ساختار داخلی پردازنده های خود را تغییر می دادند. این موضوع از گذشته اجرا شده و همچنان این رویه با قدرت ادامه دارد. بنابراین، سوکت ها هم باید مطابق با نوع معماری پردازنده ها تغییر پیدا نمایند.

در حال حاضر که این مقاله نوشته می گردد، سه مدل سوکت در صنعت سخت افزار وجود دارد. هر چند بعضی از سوکت ها، قدیمی شده و کاربران تمایل کمتری از خود نسبت به خرید مادربرد با سوکت های قدیمی نشان می دهند. برای سهولت در فهم موضوع، سوکت های مربوط به دو شرکت اینتل و AMD را به طور مجزا بررسی می کنیم.

سه قالب سوکت رایج

در حال حاضر سه مدل سوکت PGA، BGA و LGA از طریق اینتل توسعه پیدا نموده است. در ادامه این مقاله سه شکل اصلی سوکت های اینتل را توضیح داده و سپس مدل های عرضه شده را مرور خواهیم کرد:

سوکت PGA

سوکت های Pin Grid Array که به اختصار به PGA معروف شده اند، دارای سوراخ های بسیار ریزی است که در واقع پین های پردازنده در داخل آن جفت و جور می شوند. این مدل سوکت ابتدا از طریق شرکت اینتل توسعه پیدا کرد اما شرکت AMD بعدها از همین نوع سوکت ها اما به شکل متفاوت تر برای پردازنده های خود بهره برداری کرد.

سوکت BGA

سوکت های Ball Grid Array که به اختصار به BGA شناخته می گردد، به طور معمول در لپتاپ ها به کار می رود. پردازنده های سازگار با این نوع سوکت از طریق فرایند لحیم به مادربرد متصل می شوند. از معایب سوکت های BGA می توان به غیر قابل تعویض بودن آنها اشاره نمود؛ چرا که پس از انجام لحیم کاری، تعویض پردازنده با یک مدل بهتر به علت احتمال خرابی تراشه های مادربرد انجام پذیر نیست. این مدل سوکت نیز از طریق هر دو شرکت اینتل و AMD مورد استفاده قرار گرفته است.

سوکت LGA

سوکت های Land Grid Array یا به اختصار LGA جزء مجذوب کننده ترین سوکت های حال حاضر محسوب می شوند. این مدل سوکت ها شکل و ظاهر کاملا مسطحی داشته و به راحتی روی مادربرد نصب می شوند. سوکت های LGA دارای پین هایی هستند و CPU را می توان از طریق همین پین ها به سوکت متصل کرد.

ذکر این نکته الزامی است که سوکت LGA بیشتر در مادربردهای اینتل مورد بهره برداری قرار می گیرد. بنابراین، اگر قصد خرید پردازنده های نسل تازه اینتل را داشته باشید، احتمالا به کرات با عبارت LGA در مادربردها روبرو خواهید شد. با این حال، شرکت AMD اخیرا به ساخت سوکت نوع LGA از خود تمایل نشان داده است.

نگاه دقیق تر به سوکت های پردازنده اینتل

این موضوع را باید به خاطر سپرد که هر مدل و سری پردازنده تنها با یک نوع سوکت سازگار بوده و نمی توان بدون هیچ تحقیق و تفحصی مادربرد و CPU را تهیه و آنها را روی هم نصب کرد. از همین رو، چطور می توان فهمید پردازنده های اینتل و AMD دقیقا با چه مدل سوکت های پردازنده سازگار هستند؟ در ادامه قصد داریم دقیقا به همین سوال پاسخ دهیم که برای هر مدل سوکت، باید چه مدل پردازنده مرکزی را تهیه کرد.

سوکت intel 1155

اینتل در سال 2011 سوکت های intel 1155 را با فرمت LGA فراوری نموده است. عدد 1155 در این مدل سوکت ها در واقع بیانگر تعداد پین های مورد استفاده در این قطعه هاست. پردازنده هایی زیر با این نوع سوکت ها سازگار هستند:

• نسل دوم (Sandy Bridge)
• نسل سوم (Ivy Bridge)

سوکت intel 1150

این نوع سوکت در سال 2013 روانه بازار شد. پردازنده های پشتیبانی شده از طریق این نوع سوکت ها شامل موارد زیر است:

• نسل چهارم (Haswell)
• نسل پنجم (Broadwell)

سوکت LGA1151

مادربردهای اینتل با قیمت و مشخصات مناسبی با سوکت LGA1151 روانه بازار شده اند. شرکت اینتل از سال 2015 به بعد از این مدل سوکت ها استفاده نموده است. پردازنده هایی که روی این سوکت به خوبی نصب می شوند شامل موارد زیر است:

• نسل ششم (Skylake)
• نسل هفتم (Kaby lake)
• نسل هشتم (Coffee Lake)
• نسل نهم (Coffee Lake Refresh)

سوکت LGA1200

شرکت اینتل سال 2020 پیروز شد نسل تازه سوکت ها را به بازار عرضه کند. این سوکت ها در واقع دارای 1200 پین هستند. به علت تعداد پین های بیشتر در این سوکت، پردازنده های قدرتمندتری را می توان روی مادربردهای دارای این مدل سوکت نصب کرد. پردازنده هایی که می توان روی مادربرد نصب کرد به توضیح زیر است:

• نسل دهم (Comet Lake)
• نسل یازدهم (Rocket Lake)

سوکت LGA1700

یکی از پرفروش ترین مادربردهای مبتنی بر اینتل، مدل هایی به شمار می روند که دارای سوکت 1700 هستند. تعداد پین های سوکت همان طور که از نامش پیداست به 1700 افزایش یافته است. پردازنده های قابل نصب روی این نوع سوکت به توضیح زیر هستند:

• نسل دوازدهم (Alder Lake)
• نسل سیزدهم (Raptor Lake)

سوکت LGA2066

سوکت 2066 شرکت اینتل در زمان نگارش این مقاله، بالاترین تعداد پین را داراست. این مدل سوکت تنها از پردازنده های مرکزی سری X تازه شرکت اینتل پشتیبانی می نماید. بنابراین، اگر قصد تهیه این مدل پردازنده های اینتل را ندارید، بهتر است سر وقت مادربرد با سوکت LGA2066 نروید؛ چرا که در حال حاضر مادربردهای مذکور به شدت گران محسوب می شوند.

سوکت های AMD

شرکت AMD در زمان نگارش این مقاله، سه مدل سوکت را عرضه نموده است. طراحی سوکت ها در هر مدل متفاوت به شمار میرود. بعلاوه تعداد پین سوکت های AMD نسبت به سوکت های اینتل تا حدی فرق دارد.

سوکت AMD TR4

با خرید مادربردهای حاوی این نوع سوکت، می توان پردازنده های مرکزی تردریپر AMD را روی آنها نصب کرد. تعداد پین های موجود در سوکت مذکور، 1094 و نوع سوکت LGA اعلام شده است.

سوکت AMD AM4

معماری و ساختار این سوکت، PGA است. بعلاوه تعداد پین های مورد استفاده در این مدل سوکت، 1331 پین اعلام شده است. شرکت AMD اعلام نموده تمامی پردازنده های AMD که از سال 2016 به بعد وارد بازار شده اند را می توان به این سوکت متصل کرد. با این اوصاف، پردازنده های که از طریق این سوکت پشتیبانی می شوند به توضیح زیر است:

• AMD Athlon
• Ryzen 1000
• Ryzen 2000
• Ryzen 3000
• Ryzen 4000
• Ryzen 5000

سوکت AMD AM5

تازهترین سوکت AMD در زمان نگارش این مطلب، سوکت AM5 محسوب می گردد. این نوع سوکت از معماری LGA برخوردار است. خوشبختانه تغییر استراتژی شرکت AMD موجب شده تا سوکت های تازه این شرکت، فضای کمتری را روی مادربرد اشغال نمایند. تعداد پین های سوکت تازه AMD، 1718 اعلام شده که نسبت به سوکت های نسل قبلی عدد بیشتری است.

نحوه چک کردن سوکت مادربرد

آیا سیستم کامپیوتر خود را از قبل خریداری نموده اید و حالا قصد ارتقای سخت افزار را دارید؟ در این شرایط احتمالا این سوال مهم در ذهنتان شکل گرفته که چگونه می توان سوکت مادربرد را چک کرد. جواب به این سوال را قرار است در قالب ارائه دو روش کاربردی پاسخ دهیم.

روش اول) بررسی مشخصات

شما به آسانی می توانید نام مدل مادربرد را در موتورهای جست وجوی اینترنت مثل گوگل تایپ و سپس اینتر کنید. در مرحله بعد با مراجعه به سایت سازنده اصلی مادربرد قادر خواهید بود مشخصات فنی کامل قطعات را ببینید. معمولا مشخصات مربوط به سوکت هم ذکر خواهد شد.

آیا هیچ ایده ای ندارید نام مدل مادربرد یا حتی پردازنده نصب شده روی سیستم کامپیوتر شما چیست؟ باز هم جای نگرانی وجود ندارد. شما می توانید جعبه محصول که قبلا خریداری نموده اید را بررسی کنید. معمولا مشخصات فنی روی بدنه جعبه به طور کامل ذکر می گردد.

روش دوم) استفاده از نرم افزار CPU-Z

اگر شما جعبه مادربرد یا پردازنده خود را خیلی وقت پیش دور انداخته اید، هیچ عیبی ندارد. شما همچنان می توانید از یک روش دیگر به کل اطلاعات مشخصات فنی سیستم خود دسترسی پیدا کنید. با جست وجو در اینترنت، برنامه CPU-Z را مطابق با سیستم عامل خود دانلود و سپس نصب کنید. فرایند نصب برنامه به شدت آسان است.

پس از اجرای نرم افزار، برنامه به طور هوشمند کامپیوتر شما را بررسی و بررسی خواهد نمود. شما می توانید در سربرگ CPU و در فیلد Package نام سوکت مادربرد خود را به طور کامل مشاهده کنید. بعلاوه مشخصات کامل پردازنده نظیر نسل، فناوری، ولتاژ هسته، سرعت و سایر موارد به طور دقیق قابل رویت خواهد بود. نرم افزارهای دیگری برای رصد CPU وجود دارد، اما آسان ترین و بی دردسرترین برنامه برای بررسی پارامترهای CPU و سایر اجزا همین برنامه CPU-Z به شمار می رود.

مفاهیمی که دیگر سخت نیستند!

در این مقاله نهایت کوشش به کار گرفته شد تا مفاهیم مربوط به سوکت و انواع مختلف آن به زبان کاملا ساده و پیش پا افتاده توضیح داده گردد. باز هم احتیاج است این نکته را تکرار کنیم که مادربرد و CPU باید با یکدیگر کاملا سازگار باشند، در غیر این صورت نمی توان به درستی سیستم کامپیوتر را به اصطلاح نامبل کرد.

قطع به یقین خرید مادربردهایی که سوکت پردازنده تازهتر دارند، گران تر خواهد بود. بنابراین، قبل از خرید مادربرد بهتر است ابتدا به این نکته فکر کنید که دقیقا چه مدل پردازنده مرکزی را قرار است تهیه کنید. مطابق با CPU، باید در مرحله بعد مادربرد خود را انتخاب کنید. انتخاب CPU هم به طور مستقیم در ارتباط با کار و فعالیت هایی است که از سیستم کامپیوتر خود انتظار دارید. طبیعتا صرفا برای انجام کارهای اداری و دانشجویی احتیاجی نیست CPU نسل دوازدهم یا سیزدهم را بخرید. به تبع، هزینه مادربرد هم کمتر خواهد بود. با این حال، کاربرهای کامپیوتر خانگی معمولا دیر یا زود به فکر ارتقای سیستم کامپیوتر می افتند. بنابراین، در انتخاب قطعات سخت افزار خود اصلا و ابدا عجولانه تصمیم نگیرید؛ چرا که با انتخاب اشتباه، باید در آینده دور یا نزدیک مجدد تمام قطعات سخت افزاری را از نو بخرید.