خانه تاریخی جاجرمی ،بنایی ماندگار در دل شهر بجنورد - پیوند تجارت

به گزارش پیوند تجارت، خانه جاجرمی از بناهای اواخر دورۀ قاجاریه و نمونه ارزشمندی از معماری سنتی نوع حیاط مرکزی است که در دل شهر بجنورد واقع شده است و هم اکنون با عنوان خانه صنایع دستی، مأمن هنرمندان این شهر شده است.

میراث آریا: در خیابان طالقانی شرقی بجنورد و در کوچه جاجرمی، خانه ای جا خوش کرده است که روایت گر بخشی از تاریخ و هنر این شهر است. بنایی کوچک که گرچه درست در دل شهر و در هیاهوی زندگی ماشینی قرار گرفته اما کافی است برای فراموشی و دوری از این هیاهو و رسیدن به آرامش، دقایقی قدم در این خانه تاریخی بگذاری، در معماری زیبای آن غرق شوی و به بازدید غرفه هایی بروی که حالا هرکدام مأمن هنرمندی شده است تا با کیمیای هنر خود، صنایع دستی و تولیداتی را خلق کنند که نمونه اش بی بدیل است.

تولیداتی که در قالب گلیم، معرق، سفال، صنایع چرم، چاروق، البسه محلی و… تبلور یافته و در حقیقت هویت تاریخی و فرهنگی مردمان این خطه از سرزمین مان را بیان و در غرفه های این خانه تاریخی، چشمان گردشگران و بازدیدکنندگان را میهمان زیبایی های خود می کنند.

علاوه بر غرفه های صنایع دستی، نورپردازی زیبای درهای چوبی دو طبقه ساختمان که با پرده های سرخ منظم و یکدست از پشت پنجره سرک می کشند هر یک در رقابتی باشکوه می خواهند جلب توجه کنند.

خانه جاجرمی واقع در خیابان طالقانی شرقی کوچه جاجرمی شهر بجنورد از بناهای اواخر دورۀ قاجاریه است که به استناد کتیبه موجود در سال 1325 هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنا یزدی ساخته شده است.

این بنای کوچک و زیبا که با شماره 1151 به ثبت ملی نیز رسیده، با پلان مربع و حدود 600 مترمربع مساحت، نمونه ارزشمندی از معماری سنتی نوعِ حیاط مرکزی است.

درهای چوبی و همه پنجره ها و نورگیرها رو به حیاط باز می شوند. ورودی حسینیه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه های شمال شرقی جنوب غربی به مهتابی های طبقه بالا راه می یابد.

قسمت فوقانی دیوار ایوان شرقی کتیبه ای به خط نستعلیق وجود دارد که در آن گزیده ای از ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) گچ بری شده است. این مکان امروزه به خانه صنایع دستی استان تبدیل شده است و در آن انواع صنایع دستی استان تولید و عرضه می شود.

طرح کلی پلان بنا مربع شکل است و در ضلع شرقی و غربی از دو طبقه تشکیل شده که در مجموع حدود 600 مترمربع مساحت دارد.

ورودی خانه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه های شمال شرقی جنوب غربی به مهتابی های طبقه فوقانی راه می یابد. سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمام حجره های طبقه پایین با قوس کلی پوشش یافته و طبقه بالا به صورت تیرپوش است. بخش های مختلف بنا با آرایه های معماری از قبیل آجرکاری، گچ بری، مقرنس ­کاری و کتیبه ­هایی تزئین شده است.

بنا به سبک حیات مرکزی که در دو ضلع شرق و غرب آن فضاهایی در دو طبقه و در دو ضلع جنوب و شمال در یک طبقه ساخته شده است. طول بنا 30 و عرض آن 24 است که مساحتی حدود 72 مترمربع را در برمی گیرد. ابعاد حیاط مرکزی نیز معادل 15 در 15 و مساحتی حدود 225 مترمربع از سطح کلی بنا را شامل می شود.

بنای اولیه خانه جاجرمی به استناد مالک (مرحوم حاج علی اکبر جاجرمی) در ابتدا کاربری مسکونی داشته و بعدها وقف حسینیه شده است، در واقع این بنا پس از متروکه شدن از سوی خانواده واقف به شرط بازسازی، حفظ و احیا و رعایت مفاد وقف نامه در اختیار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی قرار گرفت و پس از طی مراحل بازسازی به عنوان خانه صنایع دستی مورد بهره برداری قرار گرفت.

هم اکنون خانه جاجرمی به عنوان یک مکان تاریخی و جاذبه شهر و بازارچه صنایع دستی شناخته شده و در ایام محرم و دیگر اعیاد و شهادت ها، مراسم عزاداری و جشن در آن برگزار می شود.