سرنوشت چم شیر مشابه با گتوند؟ - پیوند تجارت

به گزارش پیوند تجارت، سد چم شیر می تواند برای تامین آب شرب مورد استفاده قرار گیرد؟ این سوالی است که فعالان پاسخ متفاوتی به آن می دهند. از سویی وزارت نیرو معتقد است چم شیر نه تن ها برای آب شرب بلکه در حوزه صنعت، گردشگری، کشاورزی و... نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد. از طرف دیگر، کارشناسان محیط زیست، ادعای دیگری در این خصوص مطرح می نمایند. به عقیده آن ها شوری چم شیر به حدی رسیده که حتی ممکن است نتوانیم آن را برای کشاورزی مورد استفاده قرار دهیم؛ چه برسد به اینکه به عنوان آب شرب و... مصرف گردد.

به گزارش دنیای اقتصاد، به عقیده این کارشناسان تداوم شرایط فعلی چم شیر حتی می تواند به مهاجرت دسته جمعی از آن منطقه و بیکاری منجر گردد و ادعا های این چنینی که چم شیر مزیت هایی از بابت تامین آب شرب، ذخیره آب شیرین و... خواهد داشت، چندان درست نیست و نباید به این گفته ها دل خوش کرد. فعالان محیط زیست می گویند در خصوص گتوند هم همین ادعا ها مطرح می شد؛ اما نتیجه چیز دیگری بود و سرنوشت چم شیر قرار نیست متفاوت از سرنوشت گتوند رقم بخورد.

چم شیر و تامین آب شرب؟

سد چم شیر یکی از سد های بزرگ کشور به ارتفاع 155متر است که عملیات احداث آن در شهرستان گچساران به تازگی تمام شده و در آستانه آبگیری قرار گرفته است؛ سدی که ظرفیت ذخیره سازی 8/ 1میلیارد مترمکعب آب را دارد. در هفته های اخیر اخبار مربوط به سد چم شیر از مهم ترین اخبار حوزه محیط زیست بوده و این سد نگرانی دوستداران محیط زیست را برانگیخته است.

پاون هفته گذشته در گزارشی به آنالیز 11مورد از مزیت های سد چم شیر پرداخت. در این گزارش ذخیره سازی آب شرب یکی از این مزیت های چم شیر عنوان شده و آمده است: ذخیره سازی حجم آبی معادل یک میلیارد و 800میلیون مترمکعب در سال که در واقع آب های سیلابی است و در صورت عدم آبگیری به واسطه فصل نامناسب و حجم زیاد بارش ها در شرایط عادی از دسترس خارج می گردد، آن هم در شرایطی که به علت تغییرات اقلیمی، کشور با محدودیت های آبی جدی روبه روست و این اتفاق سبب خواهد شد تا بانک آبی کشور به ویژه در فصل تابستان تا 2میلیارد مترمکعب تقویت گردد.

در ا دامه این گزارش آمده است: بعلاوه یکی از کارویژه های مهمی که برای سد چم شیر در نظر گرفته شده، افزایش کیفیت آب شرب منطقه ها پایین دست و حاشیه سد است که به واسطه ذخیره سازی بخش قابل توجهی از آب های جوی این مهم ممکن خواهد شد. شرح اینکه در حال حاضر نیز برای سد کوثر که سابق بر این آبگیری شده، چنین کارکردی تعریف شده و در ایام تابستان و کاهش شدید کیفیت آب شرب، از آب پشت سد برای بهبود کیفیت آب شرب منطقه ها پایین دست استفاده می گردد.

در این گزارش بعلاوه تامین آب کشاورزی به وسیله این سد یکی دیگر از مزایای چم شیر عنوان شده است. بر این اساس با احداث سد چم شیر و ذخیره سازی حجم زیاد آب در پشت آن امکان توسعه کشاورزی در منطقه تا 110 هزار هکتار پیش بینی شده است که بخش هایی از اراضی پایین دست در استان کهگیلویه و بویراحمد و بخش هایی از اراضی استان خوزستان را پوشش می دهد. بعلاوه ده ها هزار هکتار از اراضی دیم و کم بازده را به اراضی کشاورزی آبی صنعتی با بازدهی بالا و مدرن تبدیل خواهد نمود.

دنیای اقتصاد در مصاحبه با فعالان محیط زیست به آنالیز گزارش پاون پرداخته است که در ادامه مشروح این مصاحبه ها را خواهید خواند.

مخالف استفاده از سد برای تامین آب شرب نیستیم

اسماعیل کهرم، فعال محیط زیست در مصاحبه با دنیای اقتصاد در خصوص گزارش پاون گفت: در افتتاح سد ها همیشه در ابتدا می گویند که قرار است سد تنها برای آب شرب مورد استفاده قرار گیرد؛ اما با گذشت زمان تصمیم بر آن می گردد تا برای مصارف صنعتی، کشاورزی و... نیز استفاده گردد.

کسی مخالف وجود سد برای مصارف شرب نیست؛ اما همیشه پس از احداث سد می گویند ظرفیت را افزایش دهیم و برای صنعت استفاده کنیم. پس از آن دوباره می گویند ظرفیت را افزایش دهیم و برای کشاورزی نیز از آب سد استفاده کنیم. او اضافه نمود: در نتیجه این تصمیمات، ذخایر سد را بیشتر می نمایند؛ غافل از اینکه آب بیشتر گنبد نمکی را از زیر خاک بیرون می کشد.

وقتی ظرفیت سد افزایش می یابد، آب به گنبد نمکی می رسد. گنبد نمکی با جذب آب رشد می نماید و بالا می آید و آب شور می گردد. کهرم اضافه نمود: ظرفیت آب سد تنها باید به مصرف خانگی برسد و اصلا رقم استفاده آب برای مصرف خانگی، رقم بزرگی نیست. اما داستان کشاورزی و صنعت فرق دارد. آب زیادی برای کشاورزی و صنعت مورد استفاده قرار می گیرد.

او گفت: حتی گتوند هم با نام استفاده برای آب شرب ساخته شد؛ اما در نهایت برای مصارف دیگر از آن بهره برداری شد و در نتیجه گنبد نمکی زیر آب بالا آمد و آب شور شد و دیگر قابل استفاده نبود. وی با اشاره به بخش های دیگر خبر پاون مبنی بر استفاده از آب سد برای مصارف گردشگری گفت: چنین چیزی ممکن نیست. اگر بخواهید از آبی برای گردشگری بهره ببرید، باید چند قایق درون آب قرار دهید و چنین چیزی اصلا ممکن نیست و به افزایش وسعت و ظرفیت آب احتیاج دارد.

هشدار بیکاری و مهاجرت

محمد درویش، دیگر فعال محیط زیست نیز در این باره به دنیای اقتصاد می گوید: میانه شوری رودخانه زهره در حال حاضر 2000 است. در این شرایط اصلا آب شرب و آب شیرین برای مردم تامین نخواهد شد. حتی خود کارفرمای سد هم، چنین ادعایی ندارد. ادعای آن ها این است که می خواهیم برای کشاورزی و فراوری برق، آب فراهم کنیم.

او ادامه داد: متولیان خود سد معتقدند با این سطح شوری نمی توان آب شرب را از این سد تامین کرد. شوری ممکن است به حدی افزایش یابد که حتی آبی برای کشاورزی تامین نگردد و در نتیجه احتمال تحقق باقی وعده هایی که اظهار شده، اندک است. در خصوص سد گتوند هم همین وعده ها داده شده بود. پس چرا این اتفاق نیفتاد و سد گتوند خود موجب افزایش شوری جلگه خوزستان شد؟

به گفته درویش، این سد سبب می گردد جریان های سیلابی رودخانه زهره قطع گردد. این جریان های سیلابی بود که سبب می شد در پایین دست سد چم شیر آب شویی طبیعی داشته باشیم و اجازه نمی داد املاح از حد خطرناک بیشتر گردد. در نتیجه حاصل خیزی خاک همیشه حفظ می شد. با احداث این سد احتمال اینکه نسبت منیزیم به کلسیم به بیشتر از سه برابر برسد زیاد می گردد و احتمال آنکه کل اراضی کشاورزی در این منطقه زیاد گردد بالاست و این موضوع ناامنی های اجتماعی را نیز افزایش خواهد داد و به بیکاری و مهاجرت خواهد انجامید.