سرعت چرخش یکی از اجرام نزدیک زمین رو به افزایش است - پیوند تجارت

به گزارش پیوند تجارت، سرعت چرخش سیارک فایتون که جزو اجرام بالقوه خطرناک نزدیک به زمین طبقه بندی شده است، هر سال سریع تر و سریع تر می گردد اما دانشمندان هنوز دلیل دقیق آن را نمی دانند.

این سنگ فضایی با نام 3200 فایتون (3200 Phaethon) حدود 5.4 کیلومتر عرض دارد و از هر سیارک دیگری در منظومه شمسی به خورشید نزدیک تر می گردد تا جایی که به حداقل فاصله حدود 20.9 میلیون کیلومتر از خورشید یعنی کمتر از نصف فاصله عطارد می رسد.

در این مدار بیضوی 524 روزه فایتون به زمین هم به مقدار ای نزدیک می گردد که جزو اجرام بالقوه خطرناک طبقه بندی گردد. اما همچنان بسیار از زمین دور است و نزدیک ترین فاصله ثبت شده برای آن در سال 2017 بود که از فاصله 10.3 میلیون کیلومتری سیاره ما، یا حدود 27 برابر دورتر از ماه گذشت.

این سیارک به علت دیگری هم معروف است. دنباله غبارآلود آن باعث ایجاد بارش شهابی جوزایی (Geminids) است که در اوایل دسامبر (اواسط آذر) هر سال به اوج خود می رسد و در سراسر دنیا قابل مشاهده است.

حالا طبق نتایج ارائه شده در کنفرانس علوم سیاره ای انجمن نجوم آمریکا 7 اکتبر (25 مهر)، چرخش فایتون شتاب دار است. یک چرخش کامل آن دور خودش حدود 3.6 ساعت طول می کشد اما این زمان، هر سال حدود 4 میلی ثانیه کوتاه تر می گردد. این عدد شاید زیاد به نظر نرسد، اما طی هزاران یا میلیون ها سال می تواند مدار سیارک را تغییر دهد.

ستاره شناسان برای نخستین بار در سال 1983 فایتون را به عنوان سیارک 3200 شناسایی کردند و از آن موقع تا کنون به وسیله منحنی های نوری که روشنایی یک جرم و در نتیجه چرخش و حرکت آن را در طول زمان نشان می دهد، و بعلاوه تلسکوپ های رادیویی و اختفای گاه به گاه ستاره ها پشت آن، مدار سیارک را دنبال می نمایند. بنابراین این جرم یکی از شناخته شده ترین مدارها را در میان سیارک های منظومه شمسی دارد.

با استفاده از مجموعه داده های چند دهه ای، تیم پژوهشی شکل و ویژگی های چرخشی فایتون را با جزئیات بیشتری نسبت به قبل شبیه سازی کرد و دریافت که این سیارک نزدیک به زمین مانند یک فرفره چرخان، در اطراف استوای خود برآمده است.

این شکل در بین سیارک های بزرگ مانند 162173 ریوگو (162173 Riogo) که در سال 2018 فضاپیمای ژاپن در یک عملیات نوآورانه از آن نمونه برداری کرد، رایج است اما در تجزیه وتحلیل چرخش فایتون چیز عجیب تری وجود داشت.

شان مارشال (Sean Marshall) پژوهشگر ارشد این مطالعه و ستاره شناس رصدخانه آرسیبو بنیاد ملی علوم آمریکا در این زمینه گفت: پیش بینی های مدل سازی شکل سیارک با داده های رصدی مطابقت نداشت و زمان های اوج درخشش مدل، به وضوح با زمان های اوج درخشش فایتون هماهنگ نبود.

پس از تجزیه و تحلیل مجدد داده ها، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که تنها شرح این است که سرعت چرخش فایتون سال به سال افزایش می یابد.

تغییر چرخش یک سیارک بسیار غیرمعمول است و بیش از 1.1 میلیون سیارک شناخته شده، فایتون یازدهمین سیارکی است که با یک چرخش شتاب دار رصد شده است. این سیارک اما از جهات دیگری هم غیرعادی است.

نخست، دم شبیه دنباله دار آن است که تکه سنگ های جدا شده از سطح آن تشکیل شده است و بارش شهابی تماشایی جوزایی را ایجاد می نمایند. دوم، نور بازتاب یافته خورشید به وسیله آن، رنگ مایل به آبی دارد که مانند بیشتر دنباله دارهاست اما تقریبا در بین سیارک ها مشاهده نشده است. به همین علت اخترشناسان اغلب به فایتون لقب دنباله دار سنگی داده اند.

علت چرخش شتاب دار فایتون هنوز دقیقا معین نیست. دم دنباله-مانند آن این معنی است که جرم آن به تدریج کاهش می یابد اما این لزوما تغییر سرعت چرخش را توجیه نمی کند. پژوهشگران بعلاوه معتقدند که دم غیرمعمول سیارک نتیجه داغ شدن سطح آن در نزدیکی خورشید است.

بنابراین محتمل ترین شرح این است که سطح سیارک تحت تأثیر تشعشعات خورشیدی قرار می گیرد و چرخش آن را تغییر می دهد. پدیده ای که به عنوان اثر اثر یارکوفسکی-اوکیف-رادیفسکی-پدک (Yarkovsky-OKeefe-Radzievskii-Paddack) شناخته می گردد اما اثبات آن درباره فایتون با داده های موجود سخت است.

با توجه به ویژگی های غیرمعمول فایتون، آژانس کاوش های هوافضای ژاپن (JAXA) آن را به عنوان هدف یکی از مأموریت های سیارکی بعدی خود انتخاب نموده است و در سال 2024 کاوشگر دستینی+ (+DESTINY) را به فضا می فرستند تا در نهایت در سال 2028 به فایتون برسد. مأموریتی که احتمالا کشف تازه درباره چرخش سیارک برای آن مهم باشد.

مارشال در این باره گفت: این خبر خوبی برای تیم DESTINY+ است. یک تغییر ثابت به این معنی است که جهت گیری فایتون در زمان پرواز فضاپیما را می توان با دقت پیش بینی کرد. برای نمونه دانشمندان می توانند مشخص نمایند که هنگام ورود فضاپیما، کدام سمت سیارک به وسیله خورشید روشن می گردد و باید کدام منطقه ها را برای مطالعات خود هدف قرار دهند.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از سیارک فایتون

Credit: IPAC/JPL-Caltech/NASA

منبع: Live Science