آیا روزگار پست تمام شده است؟ - پیوند تجارت

به گزارش پیوند تجارت، نخستین تمبرهای ایرانی بازمی گردد به 1247 شمسی یعنی حتی پیش از سفر ناصرالدین شاه به اروپا. سفرهای ناصرالدین شاه مبدأ ورود بسیاری از فناوری ها مانند عکاسی یا حتی تشکیل نمایشخانه ها در ایران است؛ اما تمبر پیش از این سفر در ایران منتشر شده بود.اما پس از این سفر بود که تمبر رسمی با تحریک مشیرالدوله و با ارزش رسمی1، 2، 4 و 8 شاهی در چاپخانه ای در فرانسه منتشر شد.

پست ایران یکی از قدیمی ترین نهادهای مدرن ایران است؛ قانون پست نتیجه مجلس سوم شورای ملی و مربوط به 1294 شمسی است. در حقیقت پست اصلی ترین ابزار ارتباط میان انسان ها با همدیگر بوده است؛ تا پیش از سیر فناورانه تلگراف، تلفن و نهایتاً شبکه های اجتماعی. با آمدن فناوری ها اغلب فناوری پیشین یا حذف یا دچار تغییراتی کلیدی می شد و پست نیز در روزگار شبکه های اجتماعی و اقتصاد دیجیتال دچار چنین سرنوشتی شد در حقیقت باید گفت پست دو دوره مأموریتی را پشت سر گذاشته است و اکنون در حال گذار به دوره سوم است:

ارتباطات انسان-انسان: نخستین کارکرد پست و اولین خاطره ای که از پست در ذهن ماست.

ارتباط سازمان-انسان،سازمان: اما با آمدن تلفن کارکرد شرکت های پست تبدیل شده بود به توزیع ابلاغیه های دولتی، قبوض، مکاتبات اداری و نهایتاً توزیع تبلیغات. در حقیقت یک سوی هر مرسوله پستی سازمانی بود؛ یا دولتی برای توزیع مکاتبات و ابلاغ و قبض یا سازمانی خصوصی برای توزیع تبلیغ و قبض و...

دوره دوم نیز با گسترش ابزارهای دیجیتال بسرعت تمام شد. در حقیقت ایمیل ها، سامانه های اداری و اپلیکیشن ها جایگزین پستچی ها شدند.

اما دوره سوم در این سال ها شروع شده است:

پست زیرساخت اقتصاد دیجیتال

واقعیت آماری نشان می دهد که در این چند سال با گسترش خریدهای آنلاین و فروشگاه های دیجیتالی، از 25 تا 75 درصد از کل مرسولات پستی در کشور، ناشی از اقتصاد دیجیتال است. گزارش 6ماهه نخست تجارت الکترونیک نشان می دهد 67 درصد از کل تجارت الکترونیک توسط شرکت های پستی انجام می شود؛ که سهم شرکت ملی پست 43درصد از کل است. تنها 19درصد از توزیع کالا توسط خود شرکت ها و استارتاپ های فروشگاه دیجیتال انجام می شود. از سوی دیگر حجم تجارت الکترونیک نسبت به زمان مشابه سال قبل (1398) بیش از 284 درصد رشد داشته است؛ چیزی نزدیک به 3برابر. در حقیقت پست در حال تبدیل شدن به زیرساخت کلیدی تجارت الکترونیک است؛ و به اندازه زیرساخت ارتباطی در توسعه تجارت الکترونیک تأثیرگذار شده است. این که این روزها نام پست را بیشتر از یک دهه قبل می شنوید و این که دوباره سر و کار شما با پست و پستچی گره خورده است؛ جای تعجب ندارد.

گذار به آینده

به این ترتیب پست که در دو دهه گذشته سرگرم توزیع انبوه کارت های هوشمند در ایران بود و هر روز تلاش داشت تا قبوض بیشتر توزیع کند به نوعی باید گفت در حال یک پوست اندازی است و این شرکت در این پوست اندازی بیش از گذشته نیاز به ابزارهای الکترونیکی و ایجاد زیرساخت ارتباطاتی (مانند دادن API برای خدمات خود به فروشگاه های دیجیتال) دارد. پست در این تغییر ماهیت می تواند بلندپروازانه فراتر از توزیع تبدیل به زیرساخت لجستیک شود. فردایی که در آن انبار به عنوان خدمت (WaaS) و مدیریت ارسال کالا را بر عهده دارد. اما این تغییر راهبرد، تغییری کلیدی همراه با تغییر چارچوب های پیشین است. حتی می تواندتغییر نگاه به پست در چشم مخاطبان و مردم نیز پر از چالش باشد. پست در این خدمات باید کاملاً رویکرد هزینه-منفعت داشته باشد. در حقیقت دیگر پست یک وظیفه حاکمیتی نیست و باید هزینه توزیع خود را از مشتری دریافت کند؛ در حالی که باید هم زمان بهره وری لازم برای کاهش هزینه ها را نیز داشته باشد. این شروع یک راه است؛ مفهوم پست در حال پوست اندازی است و در سال های آینده این بازیگر بیش از چند دهه پیش بازیگر کلیدی خواهد بود.